بررسی عوامل و دلایل حضور ایالات متحده آمریکا در خلیج فارس طی جنگ عراق با ایران (1980 ـ 1988م / 1359 ـ 1367 ش)

اعلام خروج انگلستان از شرق کانال سوئز در سال ???? م / 1347 ش، که شامل منطقه خلیج فارس نیز می شد این فرصت را به ایالات متحده آمریکا داد تا در دوران جنگ سرد سعی کند از خلاء قدرت در منطقه استفاده کرده و با حضور خود، مانع تسلط شوروی بر منطقه گردد. از این زمان به بعد آمریکا با مطرح کردن دکترین نیکسون ـ کیسینجر در دوران محمدرضا پهلوی، همواره در تحولات منطقه ای حضور فعالی دارد. در این دکترین، ایران به عنوان ستون نظامی و عربستان به عنوان ستون مالی مطرح بودند. با وقوع انقلاب اسلامی در سال 1979 م / 1357 ش در ایران، بر افتادن یکی از پایه های دکترین نیکسون، خروج ایران از پیمان سنتو، پیش آمدن مسئله ی تسخیر سفارت آمریکا توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام (ره) در سال 1979 م / 1358 ش، مسئله ی صدور انقلاب در منطقه و سیاست جمهوری اسلامی مبنی بر شعار نه شرقی نه غربی، منافع آمریکا در منطقه خلیج فارس دچار چالش جدی شد. آمریکا برای بازیابی موقعیت قبل از وقوع انقلاب اسلامی و هم چنین هراسی که از انقلاب اسلامی ایران داشت، تصمیم به اقداماتی از جمله؛ حمله به صحرای طبس برای آزادی گروگآن ها و کودتای نوژه در تاریخ 1980 م / 1359 ش و محدود کردن انقلاب اسلامی در درون مرزهایش گرفت که با شکست مواجه شدند. لذا بر این اساس عراق را که سابقه ی اختلافات مرزی با ایران داشت، بهترین گزینه برای اجرای سیاست های خود انتخاب کرد. در راستای همین امر و توازن قوا در منطقه ی خلیج فارس از سوی آمریکا، شاهد هجوم سراسری عراق به ایران در سال 1980 م / 1359 ش، می باشیم. طی این جنگ ابتدا آمریکا موضع به ظاهر بی طرفانه ای اتخاذ نمود ولی پس از فتح خرمشهر توسط ایران در سال 1982 م / 1361ش، آشکارا به حمایت از عراق پرداخت. این حمایت ها از عراق به صورت های مختلفی انجام شد که از جمله ؛ ارسال تسلیحات، توصیه آمریکا به کشورهای حوزه ی خلیج فارس نسبت به کمک های مالی به عراق، ارسال اطلاعات ماهواره ای و تبلیغات علیه ایران بود. این کمک ها پس از فتح فاو توسط ایران در سال 1986 م / 1364 تا 1365 ش، شدت بیشتری یافت. هم چنین ایالات متحده پس از تصرف فاو توسط ایران، خواهان تحمیل آتش بس به ایران شد. در این دوران، ایران که از پذیرش آتش بس به دلایلی طفره می رفت و به بهانه های دیگر، آمریکا مستقیماً در کنار عراق وارد جنگ با ایران در خلیج فارس شد. در نهایت ایالات متحده آمریکا که خواهان تحمیل قطعنامه 598 به ایران بود، با هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری ایرباس ایران در سال 1988 م / 1367 ش، ایران در تاریخ 20 ژوئیه 1988 / 29 تیر 1367 قطعنامه 598 را پذیرفت و جنگ تحمیلی عراق و آمریکا و متحدانشان علیه ایران، پس از هشت سال متوقف شد. سعی بر این است در این پژوهش به بررسی علل حضور ایالات متحده ی آمریکا در خلیج فارس در این مقطع تاریخی جنگ تحمیلی عراق و متحدانش علیه ایران پرداخته شود.